به نقل از «جام جم آنلاین»

موج سواری روی مطالبات مردم

تاریخ انتشار: ۲۶ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۶۰۴۹۴

مسعود رضایی، پژوهشگر تاریخ معاصر و کارشناس مسائل سیاسی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم بر این باور است که شکل‌گیری نهادهای مدنی در کشور امری ضروری است اما رابطه تعاملی میان اضلاع ساختار قدرت، احزاب و تشکل‌ها و مردمی که مطالبات مدنی دارند شکل‌ نگرفته و این مانع یکی از عوامل اصلی نهادینه نشدن فرهنگ اعتراض در کشور است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به چالش‌‌های پیش‌رو در حوزه نهادینه‌شدن جنبش‌های مدنی در ایران معتقد است: جنبش‌های مدنی و حرکاتی که از سوی توده‌های مردمی در مقیاس خرد یا کلان براساس خواسته‌ها و مطالباتی شکل ‌می‌گیرد، اگر براساس چارچوب‌ها و قواعد حقوقی هر کشوری باشد، طبیعتا به مسیر رشد و ترقی جامعه کمک خواهد کرد.

وی با اشاره به تجارب موجود در ایران و سایر کشورهای دنیا درخصوص شکل‌گیری جنبش‌های مدنی گفت: هرکدام از جنبش‌های مدنی روی تعداد معدودی از خواسته‌ها مثل محیط‌زیست،‌ حوزه‌های سیاسی، مسائل اجتماعی، موضوعات اقتصادی و درخواست‌های صنفی و گروهی متمرکز هستند و زمانی که احساس کنند باید به نحوی حرف‌ها و مطالبات‌شان را به حاکمیت منتقل کنند وارد عرصه می‌شوند و حتی این امکان برای آنها فراهم است تا با حضور فعالانه در انتخابات ریاست‌جمهوری، مجلس، شوراهای شهر و روستا و به‌دست‌گرفتن‌ بخش‌هایی از حاکمیت، خواسته‌های خود را دنبال کنند.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان این‌که وجود حلقه‌های واسط و رابط میان گروه‌هایی که خواسته‌های مدنی دارند با حاکمیت می‌تواند به انتقال هرچه‌بهتر پیام‌ها به ساختار قدرت کمک کند، تصریح کرد: وجود احزاب و تشکل‌های قوی و نهادهایی با کارکردهای مثبت حزبی این امکان را فراهم می‌آورد تا تعامل میان مردم و حکومت برای فهم درست خواسته‌های مدنی شکل بهتر و منسجم‌تری پیدا کند.

وی ادامه داد: این نهاد‌ها در حوزه اقتصادی سندیکاها و اتحادیه‌ها هستند و در حوزه مسائل سیاسی هم احزاب و تشکل‌ها و گروه‌های سیاسی قرار دارند. این نهادها خواسته‌ها و مطالبات را تجمیع و از یک مسیر ضابطه‌مند و دارای ابعاد و چارچوب‌های قانونی آنها را به حاکمیت منتقل می‌کنند. رضایی، نبود احزاب قوی در کشور را یکی از عوامل نهادینه‌نشدن جنبش‌های مدنی و حتی بیان اعتراض در قالب قانونی دانست و خاطرنشان کرد: در مورد گروه‌های سیاسی شاهد این هستیم که از ابتدای انقلاب احزاب مختلفی شکل گرفتند و فعالیت کردند و در طول چهار دهه گذشته هم در انتخابات‌های مختلف فعال بودند و فارغ از این‌که ممکن است به هرکدام از حزب‌های مطرح کشور انتقاداتی هم وارد باشد اما به‌هرحال تشکل‌های موجود در طول این سال‌ها طیف‌ها و تفکرات مختلف اجتماعی و سیاسی را نمایندگی کردند. با این وصف، احزاب ما همچنان با کارکردهایی که از آنها توقع و انتظار می‌رود فاصله زیادی دارند.

این کارشناس مسائل سیاسی اضافه کرد: شما اگر به کشورهای غربی یا حتی برخی کشورهای شرقی نگاه کنید می‌بینید که در آ‌نجا احزاب محدودی وجود دارند و فراتر از دو یا چند حزب نیستند و این تشکل‌ها در ادوار مختلف انتخابات شرکت می‌کنند اما در کشور ما مسأله‌ای که وجود دارد تعدد و کثرت بیش از حد احزاب سیاسی است. در کشور ما درحال‌حاضر حدود ۱۷۰ حزب و گروه به‌صورت رسمی عضو خانه احزاب هستند و به نوعی می‌شود گفت در کشور حزب به معنای واقعی ما شکل نگرفته و همه گروه‌ها و احزاب صرفا در قالب دو طیف سیاسی عمده شامل اصلاح‌طلب و اصولگرا به فعالیت می‌پردازند.

رضایی با بیان این‌که وفور و فراوانی احزاب در کشور که در بسیاری از موارد مطالبات یکسان و مشابهی دارند یک وجه منفی در کارکردهای حزبی محسوب می‌شود، تصریح کرد: این مسأله نشان می‌دهد که این احزاب نمی‌توانند با همدیگر تجمیع شوند و مثلا یک یا دو حزب بزرگ را به وجود آورند و عمده کارکرد بسیاری از این احزاب این است که در مواقعی مثل انتخابات جریان‌های همسو با هم ائتلاف می‌کنند و مثلا درباره رسیدن به یک لیست واحد به اشتراک نظر می‌رسند.

وی وجود چنین روحیه‌ای را در تشکل‌ها و جریان‌های سیاسی کشور ناشی از تجارب و ریشه‌های شکل‌گیری فعالیت‌های حزبی در دوره معاصر دانست و تصریح کرد: ما قبل از انقلاب هم شاهد چنین مسائلی بودیم. درست است که در آن زمان شرایط کاملا متفاوت بود و انتخابات به معنای واقعی وجود نداشت اما در برهه‌هایی از تاریخ سیاسی کشور ما می‌بینیم آنجا که باید یک حزب قوی و کارآمد وجود داشته باشد چنین اتفاقی نمی‌افتد. به‌عنوان نمونه می‌توان از نهضت ملی شدن صنعت نفت یاد کرد که در آن زمان طیف گسترده‌ای از نیروهای مذهبی و ملی به ملی شدن صنعت نفت اعتقاد داشتند و به‌عنوان مقدمه به دنبال برگزاری انتخابات آزاد بودند اما با حوادثی که بعدها رخ داد این گروه‌ها در درون خودشان دچار اختلافات شدید شدند و اعضای آن بعضا در تضاد کامل با هم قرار گرفتند.

این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: در جامعه گسترده‌ای مثل ایران وجود نهادهای مدنی واسط و رابط میان جامعه و حکومت یک امر کاملا ضروری است و درصورتی‌که چنین نهادهایی وجود نداشته باشد، بعضا این حرکات و درخواست‌هایی که در قالب جنبش‌های مدنی مطرح می‌شود و بعضا شکل اعتراض پیدا می‌کند ممکن است به صورت ضابطه‌مند ابراز نشود و نتیجه‌ای جز تخریب و آشفتگی و هرج‌ومرج نداشته باشد.

رضایی با اشاره به موج‌سواری معاندان و مخالفان جمهوری اسلامی و کشورهای غربی از مطالبات مدنی مردم ایران گفت: این واقعیت را نادیده نگیریم که در بسیاری از اعتراضات نیروهای خارجی قصد دخالت و اعمال نفوذ دارند و در این گونه موارد آنها سعی می‌کنند وارد قضیه شوند و از آنجا که کشورهای غربی دل‌شان نمی‌خواهد خواسته‌ها و مطالبات مردم در چارچوب‌های مدنی ارائه شود، تمامی تلاش خود را به کار می‌گیرند تا مطالبات جنبش‌های مدنی و اعتراضات در قالبی بدون چارچوب ارائه شود.

این درحالی‌است که آنها در کشورهای خودشان قواعد سفت و سختی را تنظیم کرده‌اند تا هرگونه درخواستی حتما در یک چارچوب قانونی و مدون ابراز شود و با هرگونه ضوابط و حرکت‌هایی که خارج از چارچوب‌های قانونمند باشد، برخورد خشن می‌کنند.

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان این‌که وجود نهادهای مدنی، سیاسی و فکری در کشور ما کاملا حیاتی است، گفت: اگر این جنبش‌های مدنی به‌صورت قانونمند شکل نگیرند حتما در نحوه انتقال درخواست از جامعه به حاکمیت دچار مشکل می‌شویم و هزینه‌های بسیار زیادی بر جامعه و کشور وارد می‌شوند.

از این رو اندیشمندان و نخبگان باید برای شکل‌گیری چنین نهادهایی با توجه به تاریخ ۱۰۰ سال گذشته ایران فکر کنند و موانع و چالش‌ها را مورد بررسی قرار دهند و راه‌حل‌های مناسبی را برای آن پیدا کنند. درعین‌حال باید توجه داشت که این نهادهای مدنی باید از حالت صرفا الگوبرداری از دیگر کشورها رها شوند چون اساسا تجارب کشورهای دیگر ممکن است با فرهنگ و هویت ما تفاوت داشته باشد.

روزنامه جام جم 

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: اغتشاشات جریان شناسی مطالبات مردم کارشناس مسائل سیاسی جنبش های مدنی نهادهای مدنی خواسته ها چارچوب ها شکل گیری گروه ها کشور ما تشکل ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۶۰۴۹۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

محسن رضایی از جلسات با گروه‌های سیاسی دنبال چه هدفی است؟

محسن رضایی در آستانه برگزاری دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی در دیدارهای جداگانه با آقایان داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استانهای شانا و دبیران جریانات سياسی دیگر بر وحدت گروه های انقلابی تاکید کرد. 

 

رضایی در دیدار با آقایان نادی، جراره و شورای مرکزی شریان، آقایان رائفی پور و سعید محمد و شورای مرکزی صبح ایران و آقای احمد نادري و شورای مرکزی جماران گفت: باید از رویش های انقلاب استقبال و از هرنوع تفرقه جلوگیری کرد. 

 

دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا با تاکید بر ضرورت حفظ وحدت در جبهه انقلاب، افزود: همبستگی و برادری از ارزش های اصیل انقلاب اسلامی است که امروز بیش از هر زمانی باید مورد توجه باشد و اکنون ملت و نظام، نیازمند صف فشرده نیروهای انقلاب و کارآمدی جبهه انقلاب است و راه آن قاعده محوری به جای شخص محوری است.

 

وی با یادآوری شرایط حساس کشور پس از طوفان الاقصی و وعده صادق خاطرنشان کرد: موقعیت ایران درغرب آسیا بیش از گذشته تعیین کننده شده است، فلذا فرصت‌ها و تهدیدات جدیدی درمقابل کشور قرار گرفته است. در چنين شرايطي وحدت نيروهاي انقلاب و تلاش همگانی برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور رمز عبور از تهدیدات و بهره برداری از فرصت هاست و هر نوع تکروی و سهم خواهی آسیب بزرگی به نظام و مردم خواهد زد. امروزه بشدت نیازمند عقلانیت جمعی اشخاص و جریانات سیاسی کشور هستیم.

 

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اهمیت مشارکت مردم در انتخابات گفت: انتخابات مجلس‌ علیرغم شرایط سخت اقتصادی با حضور مردم انجام شد و آن‌ها نشان دادند که تنها راه اصلاح کشور انتخابات و مردم‌سالاری است. حضور سلیقه های مختلف سیاسی، مشارکت مردم را جدی تر و بیشتر می کند.

 

رضایی در پایان گفت: رقابت باید برادرانه و به دور از منازعه باشد. انتقادات و شفافیت باید منصفانه و همراه با ضوابط اخلاقی صورت گیرد و فضا برای رویش های جدید مهیا باشد. تحمل سليقه های سياسی علامت بلوغ عقلانیت گروه های سیاسی است.

 

گفتنیست طی این نشست‌های جداگانه آقایان نادی و جراره از شریان، احمد نادری از جماران، رائفی پور و سعید محمد از صبح ایران، ضمن تشریح روند شکل گیری جریان‌ها و جبهه های خود، به بررسی اجمالی دور اول انتخابات و برخی گله مندی ها پرداختند و همچنین آمادگی خود برای گفتگو با سایر گروه‌های جبهه انقلاب را اعلام کردند. 

 

همچنین محسن رضایی در جلسه با آقایان داوری و روح الامینی، دبیر و معاون امور استان‌های شانا، بر وحدت همه گروه‌های جبهه انقلاب ازجمله شانا، پایداری، شریان، جماران، صبح ایران و تحول‌خواهان وسایر گروه‌ها تأکید کرد و اعضای شانا نیز نقطه نظرات خود را بیان کردند.